Zalig Kerstmis

Toen ik voor minstens de derde keer deze week in de Volkskrant, Amsterdams bolwerk bij uitstek, las dat de kerstboom op zijn retour was en Kerstmis vooral ironie, dacht ik: wat nou weer? Begrijp me goed, ik hou van Amsterdam – mijn beste vrienden zijn Amsterdammers – maar af en toe belet de ring het zicht op de gewone mensenwereld.

Kerstmis is voor mij nostalgie, het leven is al ironie genoeg. Kerst is mijn onhandige vader die ieder jaar van schors en crêpepapier een kerststalletje bouwde, waarin wij de van papier en houtwol bevrijde beeldjes voorzichtig een plek gaven. Een noot zuiver uit de mond krijgen, kon niemand bij ons, maar op Kerstavond zongen we voluit  ‘Nu zijt wellekome’ en met nog meer uithalen ‘Gloria in Excelsis Deo’.

Hoe onbemiddeld wij ook waren, er was een kerstboom. Waar de boom in de huiskamer – tussen het opklapbed, de eettafel, de stoelen en de commode in – een plek vond? Geen idee, maar hij stond ergens. Met ballen, lichtjes en engelenhaar; gemeen spul, gemaakt van glasvezel, waar je bloedende wonden van kreeg. Het moment suprême van de boom optuigen was het engelenhaar – met de nodige ongepaste woorden – over de boom vleien. De beloning was er, want het licht van de lampjes werd door het engelenhaar gefilterd tot een sprookje.

Het kerstdiner bestond uit gebraden kip, voorafgegaan door groentesoep, vergezeld van appelmoes en opgevolgd door griesmeelpudding met rozijnen en stukjes sukade. Die keer dat er konijn op het programma stond, ging de hele dag een lichte siddering van verwachting door ons huis. Het hoogtepunt van het kerstgebeuren zou ik bijna nog vergeten. ‘s Nachts in het pikkedonker naar de kerk voor een plechtige nachtmis-met-drie heren, die gekleed in overdadige kazuifels en voorzien van mijter en staf – Sinterklaas is er niks bij – een Latijnse mis opdroegen. De kerk was onverwarmd en volkomen versteend kwamen we thuis. Ergens houdt nostalgie op.

Die kerstgroep, van goedkoop gips gemaakt, staat nu al 45 jaar iedere Kerst bij mij op een bijzettafel. Ieder jaar heb ik meer moeite om de gehavende delen nog enigszins uit het zicht te draaien. De groep desintegreert en ik vermoed dat we ongeveer tegelijk gaan hemelen.

12 gedachten aan “Zalig Kerstmis”

  1. Mooi verhaal José,
    Kerstmis was vroeger voor ons een echt feest!
    Met z,n allen naar de nachtmis,
    De kerk was altijd bomvol!
    En dan aan het einde van de mis mochten we alle kerstliedjes meezingen!
    Heerlijk vonden we dat! En daarna naar huis voor het kerstontbijt midden in de nacht. En natuurlijk met mooie kerstmuziek op!
    Dit was wel het hoogtepunt van de hele kerst voor mij!
    Ook maakten wij een mooie kerststal door onze poppen te verkleden en in de stal te zetten!
    Zalig kerstmis!

  2. In de ruime reacties die jouw bespiegeling terecht teweegbrengt José wil ik graag melden dat na een van de twee of drie nachtmissen die ik ooit als jong koorlid vocaal ondersteunde de laatste bezoekers die onder ons in het gangpad de kerk uit schuifelden (files ontstonden tijdens de kerstnacht bij het verlaten van de kerk) schoorvoetend en daarna aanhoudend (?) applaudisseerden. Een van mijn eerste surrealistische ervaringen.

  3. Zalige kerstfeest Jose…. !! ‘Gezegend’ zeiden wij protestanten vroeger. En ook nu nog, zoals ik gisteravond in de nachtdienst hier in de Nicolaikerk hoorde.
    Gelukkig zijn de scheidslijnen tussen de kerken nu toch langzaam vervaagd zodat de dominee niet in streng zwart maar in mooi gekleurde toga(?) was. En het was mooi! Veel zingen en een prachtig koor en ik me maar afvragen waarom ik daar dit jaar zat … uit vrije wil. Als ongelovige toch op zoek naar vroeger? Naar een band met mijn wijkgenoten? De medemens?

    Jouw column valt in vruchtbare aarde Jose. Mijn kerstboompje is dit jaar heel bescheiden, maar hij staat er wel!
    Hebben we toch een goede jeugd gehad, dat we niet omzien in wrok.

  4. Heel herkenbaar Jose. Midden in de nacht door de kou heen en weer naar de kerk. Door je wimpers naar de brandende kaarsen kijken. Thuis lekker ontbijten. En daarna nog even het koude, later lekker warm geworden, bedje in.
    Mijn vader zong in het kerkkoor en mijn 5 broers waren misdienaar. 1e kerstdag was dus in de ochtend rustig voor de thuisblijvers. En gaf dan even het gevoel… is dit het nou? In de middag was dat gevoel al weer snel weg bij gezamenlijk kijken naar een mooie kerstfilm op tv. Wat dit laatste betreft weinig veranderd!

  5. Hoi José,
    Wat een mooi beeld heb je weer opgeroepen.
    Voor mij is kerst ook nostalgie hoor, hoewel niet zo kleurrijk als bij jou als katholiek.
    Ik ben van huis uit doopsgezind en er werd gekerkt in een kleine kleurloze kapel in Haarlem-Noord.
    Maar in de kerstnacht gingen we, met onze mooie kerstkleren aan, met de bus naar de grote doopsgezinde kerk aan de Frankestraat, in het prachtige oude centrum van Haarlem. De kerk is een schuilkerk en aan de buitenkant oogt hij klein. Maar als je binnen bent, sta je opeens in een grote kerk. En dan: alle kersttakken met kaarsjes, en zoveel mensen. En de dominee die het kerstverhaal vertelt! Ik herinner me vooral een vrouwelijke dominee die het verhaal heel meeslepend kon vertellen: zij is voor mij de verbeelding van een kerstdienst.
    Sinds een paar jaar bezoek ik de kerstdienst in de Pieterskerk in Leiden om weer iets van de nostalgie te ervaren. Deze kerk staat ook in het oude centrum en is een sfeervol gebouw. Maar het kerstverhaal is nooit meer zo mooi verteld als door de dominee van vroeger.

  6. Tjonge, wat heb ik toch een boel gemist in m’n jeugd! Mijn vader had zich in zijn jeugd al aan het roomskatholicisme ontworsteld dus over zijn lijk als er een boom in huis zou komen. Ook dus geen kerststal, -gezang en -stol noch kerkdienst. Helaas kon er die dagen ook nauwelijks buiten gevoetbald of andere wat wildere spelletjes gespeeld worden, m’n vriendjes droegen namelijk hun zondagse pak. Wij deden daar niet aan, maar ja, in je eentje buiten sneeuwballen gooien was ‘t niet. En m’n broer was tenslotte zes jaar ouder. Kortom, weinig speciale gedachten aan de kerst. Later volop goedgemaakt, hoor.

  7. Zie ik daar nu Jesus in de kribbe en ook al aan het kruis?
    Mijn eerste herinnering aan de nachtmis stamt uit mijn middelbare schooltijd toen ik een katholiek vriendje kreeg en het wel boeiend vond dat eens mee te maken. Ik was doopsgezind opgevoed en met al die pracht en praal onbekend. Het is bij één keer gebleven maar de herinnering staat mij na 60 jaar nog levendig bij.
    En in Denemarken gingen we wel regelmatig naar de Lutherse nachtmis. Die kerk staat wat dichter bij de katholieke dan ons Calvinisme.

  8. GE-WEL-DIG, José. Hebben wij in hetzelfde gezin gewoond?! Zo herkenbaar, jouw verhaal, jouw herinnering, aan de kerstdagen van weleer.
    Dank je wel voor de brede glimlach die je me bezorgd hebt.
    Zalig Kerstmis!

  9. Lieve nicht, ik vind het heel jammer dat ons Amsterdam geen stad meer is waar we trots op kunnen zijn. Een museum bezoeken en dan tegen de avond gauw weer terug.
    Wat de Kerst betreft inderdaad de nachtmis waar we naar toe gingen wordt weer helemaal levend zoals je het beschrijft. Die koude kerk. Ook de grote kerststal die naast de Magdalenakerk stond bekijken en dan naar huis, waar we wat lekkers kregen . Later op de dag nog bij oma naar het stalletje kijken. Nostalgie

  10. Bij ons was het kip, aan tafel bleek het regelmatig een soepkip. Niet erg, behalve toen ik voor het eerst een vriend uit een bemiddeld gezin meenam. Na de nachtmis kregen we warme worstenbroodjes, die nog warm van de bakker kwamen. Mijn vader haalde ze direct uit de nachtmis op. Volgens mij ging hij voortijdig uit de mis.

  11. Wij mochten uiteraard geen ‘zalig’ kerstfeest zeggen. Dat was voor de Roomsen. Een protestant werd niet zalig en zei het dus ook niet. Bijgeloof, heiligenverering, afgoderij. Wij zeiden ‘gelukkig’.
    Verder natuurlijk vooral overeenkomsten die over de religiemuren heen reiken: geen kalkoen maar kip, appelmoes en suffe griesmeelpudding. Een echte boom – veel te groot! -waarvoor in een piepklein huis met toch een plaats werd gevonden.
    Het kerstontbijt met stol en kaarsjes in speciale houten kandelaartjes was ons hoogtepunt. Nu blijf ik bij voorkeur liggen 😁🎅

  12. Zo herinner ik het mij ook. Gaf een bepaald gevoel en dan na afloop thuis kruidbroodjes (zoek maar op, broodjes uit regio Rotterdam, nog nauwelijks te krijgen) en kersttimpen eten.

Laat een antwoord achter aan Zonneke Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *