Over grenzen

In het Finse Rovaniemi, stad op de poolcirkel, eindigt onze reis naar het hoge noorden. We hebben nog een paar uur voor de nachttrein naar Helsinki vertrekt, net tijd genoeg voor een bezoek aan het Deutscher Soldatenfriedhof. Ik verwacht eindeloze rijen graven met witte kruisen zoals bij ons op de oorlogsbegraafplaatsen voor gesneuvelde geallieerde bevrijders. Maar de Duitsers waren de bevrijders niet.

Het is niet mijn eerste keer boven de poolcirkel en het is er magisch als altijd. Het eeuwige licht, de uitbundige bloemenweelde in de korte zomer, de kale fjells, het eindeloze niets. Toch voelt het anders dan in voorgaande jaren; er is weer oorlog in Europa en Rusland ligt niet ver weg.

De oorlog kleurt mijn beleving. Ik ben me meer bewust van de spaarzame houten kerkjes, die als witte vlekjes in het onbewogen landschap mij van veraf wenken. Niet omdat de kerkjes oud zijn, integendeel, juist omdat ze nieuw zijn. Ondanks de barre winterse omstandigheden leven in deze streken al eeuwenlang mensen. Al dan niet gedwongen gekerstend, waren ze gelovig en bouwden hun kerkjes. Waar zijn de oude kerkjes gebleven? De Duitsers vochten in het laatste oorlogsjaar met man en macht om de veroverde gebieden te behouden. Met Duitse gründlichkeit pasten zij in het noorden van Finland en Noorwegen de tactiek van de verschroeide aarde toe. Geen huis, geen kerk, niets, maar dan ook niets stond na de oorlog nog overeind. Het land mag dan oud zijn, alles erop is nieuw.

De stille weg eindigt op een lege parkeerplaats. Nog een paar honderd meter te voet over een slingerend pad door een bos van statige sparren. Het enige geluid is het snerpen van schoenen op grind. In de verte een rimpelloos meer. De entree is een opening in een simpele laag muurtje. Geen graf te zien, alleen een groot kruis. Links een open galerij en een halfronde toren die toegang geeft tot een eenvoudig kerkachtig gebouw. Alles van rood en grijs natuursteen. In acht meterslange grafkamers afgedekt met stenen platen liggen de bijeengeraapte overblijfselen van duizenden Duitse mannen. Zij verloren hun jonge leven in dat uitgestrekte noorden in een nutteloze en uiteindelijk hopeloze strijd.
In het gastenboek ook veel Finse namen.

Heelt de tijd echt zoveel wonden?

12 gedachten aan “Over grenzen”

  1. Hey José, Aangename ontmoeting met de historicus in jou; we leven in een roerige tijd, alles kleurt anders. Ga zo door zou ik zeggen.

  2. wat een prachtige, ontroerende impressie. Dat maakt indruk – op mij, maar zo te horen nog meer op jou. Heel mooi geschreven!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *